مراحل پیشرفت و راه های درمان بیماری مزمن کلیه (CKD)

بیماری مزمن کلیه (CKD) به معنی از دست دادن تدریجی عملکرد کلیه است. کلیه مواد زائد را از بدن دفع می کند و تعادل مواد معدنی را در بدن حفظ می کند.

هنگامی که بیماری مزمن کلیه به مراحل آخر خود می رسد آنگاه میزان خطرناکی از مایعات و مواد زائد در بدن باقی می ماند.

در اوایل مرحله بیماری مزمن کلیه ممکن است شما هیچ علامتی نداشته باشید. تنها در صورتی که بیماری به مراحل خطرناکی رسیده است ممکن است علائمی در بدن ظاهر شود. در صورتی که این بیماری تشخیص داده نشود و به خوبی درمان نشود ممکن است این بیماری به سرعت به مرحله نهایی رسیده و در عمل دچار نارسایی کلیه شوید. در این صورت شما نیاز به درمان هایی نظیر دیالیز و یا پیوند کلیه خواهید داشت.

ممکن است شما در این صورت دچار فشار خون بالا و یا کم خونی شوید. استخوان ­های ضعیف و آسیب به سیستم عصبی از جمله مواردی است که ممکن است در اثر بیماری مزمن کلیوی اتفاق بیفتد.

برای درمان این بیماری معمولا علت زمینه ­ای کنترل می­شود.

آمار مربوط به بیماری مزمن کلیوی (CKD)

تشخیص زودرس می تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری مزمن کلیه کمک کند تا دچار نارسایی کلیه نشویم.

بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر همه افراد مبتلا به CKD است.

میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) بهترین تخمین برای عملکرد کلیه است.

فشار خون بالا باعث بیماری مزمن کلیه می شود و بیمار مزمن کلیه هم موجب فشار خون بالا می­شود.

وجود پروتئین در ادرار به صورت مداوم به معنی بیماری مزمن کلیه است.

گروه های پرخطر شامل افرادی است که دیابت و یا فشار خون بالا دارند و یا سابقه خانوادگی نارسایی کلیه دارند.

دو آزمایش ساده می تواند بیماری مزمن کلیه (CKD) را تشخیص دهد: فشار خون، آلبومین ادرار و کراتینین سرم.

علائم بیماری مزمن کلیه CKD

بیماری مزمن کلیه ممکن است که هیچ علامتی نداشته باشد مگر اینکه به مرحله پیشرفته برسند. علائم و نشانه‌های احتمالی بیماری کلیوی عبارتند از:

• تهوع
• استفراغ
• بی اشتهایی
• خستگی و ضعف
• مشکلات خواب
• تغییرات در خروجی ادرار
• کاهش هشیاری ذهنی
• انقباض ناگهانی عضلات و گرفتگی عضلات
• سکسکه
• تورم پاها و مچ پا
• خارش مداوم
• تکرر ادرار
• پف دور چشم مخصوصا در اول صبح

علائم و نشانه‌های بیماری کلیوی اغلب غیراختصاصی هستند، یعنی شاید ناشی از سایر بیماری‌ها باشند. لازم است توجه کنید که بیماری مزمن کلیه هرچه زودتر تشخیص داده شود بهتر است و اینکه با چند آزمایش ساده و گرفتن فشار خون می توان آن را تشخیص داد. بنابراین بیماری کلیه را جدی بگیرید چرا که ممکن است باعث بیماری قلبی و آثار و علائم دیگر شود.

کسانی که سن بالا، دیابت و یا فشار خون و یا سابقه فامیلی دارند باید بیشتر به کلیه های خود توجه کنند.

با استفاده از GFR می­توان عملکرد کلیه را تخمین زد و مرحله بیماری کلیوی شما را تخمین زد. متخصص کلیه شما با استفاده از سن، جنسیت و آزمایش کراتنین و برخی عوامل دیگر این عدد را استخراج می­کند. هر چه زودتر بیماری کلیه تشخیص داده شود، بهتر می­توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

 

مراحل نارسایی مزمن کلیه CKD

عدد GFR به شما می­گوید که عملکرد کلیه شما چگونه است و به متخصص کلیه شما کمک می کند تا برای درمان شما برنامه ­ریزی کند. مراحل بیماری مزمن کلیه به شرح زیر است.

% عملکرد کلیه	GFR	مراحل بیماری مزمن کلیه
بیشتر از ۹۰ درصد	۹۰ به بالا	مرحله ۱ کلیه آسیب دیده و عملکرد کلیه نرمال است.
بین ۶۰ تا ۸۹ درصد	۶۰ تا ۸۹	مرحله ۲ کلیه آسیب دیده و عملکرد کلیه به میزان کمی کاهش داشته است.
بین ۴۵ تا ۵۹ درصد	۴۵ تا ۵۹	مرحله ۳a کلیه آسیب دیده و عملکرد کلیه به میزان کم تا متوسط کاهش داشته است.
بین ۳۰ تا ۴۴ درصد	۳۰ تا ۴۴	مرحله ۳b کلیه آسیب دیده و عملکرد کلیه به میزان متوسط تا شدید کاهش داشته است.
بین ۱۵ تا ۲۹ درصد	۱۵ تا ۲۹	مرحله ۴ آسیب شدید به کلیه
کمتر از ۱۵ درصد	کمتر از ۱۵	مرحله ۵ نارسایی کلیه

عوامل بیماری مزمن کلیه

دو عامل اساسی در بیماری مزمن کلیه فشار خون بالا و دیابت است که باعث دو سوم بیماری کلیوی است. دیابت باعث آسیب به ارگان های زیادی از بدن می شود که از جمله آن­ها قلب و کلیه است. فشار خون بالا هم اگر کنترل نشود عامل اصلی سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری مزمن کلیه است. برخی عوامل دیگر که موجب بیماری مزمن کلیه می شود شامل موارد زیر است:

• عفونت­های مکرر مجاری ادراری
• گلومرولونفریت، یک گروه از بیماری هایی است که باعث التهاب و آسیب به واحدهای فیلتر کردن کلیه می شود. این اختلالات سومین دلیل اصلی بیماری کلیوی هستند.
• بیماری های ارثی مانند بیماری کلیوی پلی کیستیک (PKD) که باعث ایجاد کیست های بزرگ در کلیه ها می شود و بافت­های اطراف آن را آسیب می رساند.
• ناهنجاری هایی که در رحم مادر برای نوزاد اتفاق می افتد. به عنوان مثال، ممكن است به دلیلی ادرار به کلیه برگردانده شود و باعث عفونت و آسیب به کلیه شود.
• لوپوس و سایر بیماری هایی که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند.
• انسداد ناشی از مشکلاتی مانند سنگ کلیه، تومورها یا بزرگ شدن پروستات در مردان است.

 تشخیص بیماری مزمن کلیه

برای تشخیص بیماری مزمن کلیه GFR را اندازه گیری می کنند که بهترین روش برای تخمین عملکرد کلیه شما است. بنابراین از شما آزمایش خون و ادرار گرفته می­ شود. همچنین تجزیه و تحلیل نمونه ادرار ممکن است ناهنجاری‌هایی را آشکار کند که به نارسایی مزمن کلیه اشاره دارد .

# آزمایش‌های سی تی اسکن و یا سونوگرافی

متخصص کلیه ممکن است سونوگرافی را برای بررسی اندازه کلیه‌ها و ساختار آن­ها انجام دهد. سایر آزمایش‌های تصویربرداری شاید در برخی موارد استفاده شوند.

# نمونه‌برداری از بافت کلیه برای آزمایش

متخصص کلیه ممکن است بیوپسی کلیه را برای برداشتن نمونه از بافت کلیه توصیه کند نمونه بیوپسی یا نمونه­ برداری به آزمایشگاه برده می‌شود تا برای شناسایی عامل مشکل کلیه اقدام شود.

 درمان بیماری مزمن کلیه

درمان بیماری مزمن کلیه معمولا به معنی تلاش برای کنترل علت زمینه ­ای بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن است. درمان بیماری مزمن کلیه بسته به مرحله بیماری شما دارد. درمان ­های اساسی شامل موارد زیر است.

• درمان دارویی برای کنترل فشار خون بالا و یا کلسترول بالا
• دیالیز که روش درمانی برای جایگزین کردن برخی وظایف کلیه است.
• پیوند کلیه
• تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی است.
• برای تغییر رژیم غذایی موارد زیر را رعایت کنید و به توصیه متخصص کلیه خود گوش کنید.
• اگر سیگار می­کشید، آن را ترک کنید.
• رژیم غذایی مناسب داشته باشید. به این منظور از متخصص کلیه خود سوال کنید یا در صورت نیاز به متخصص تغذیه مراجعه کنید. در صورت تایید پزشک خود رژیم غذایی DASH می تواند برای شما مفید باشد.
• مصرف نمک را کاهش دهید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• مشروبات الکلی را مصرف نکنید.
• اگر چاق هستید اضافه وزن خود را از بین ببرید
• از داروهای معروف به NSAID مثل ایبوبروفن حتما فقط با تجویز پزشک و متخصص کلیه خود استفاده کنید.

درمان مرحله نهایی بیماری کلیه ESRD

اگر در مرحله نهایی بیماری کلیه هستید و یا به عبارتی دچار نارسایی کلیه شده اید لازم است که چند روز در هفته دیالیز کنید و یا برای پیوند کلیه آماده شوید. خیلی از بیماران در این مرحله به مدت زیادی عمر می کنند. بنابراین روحیه خود را حفظ کنید و به توصیه های فوق تخصص کلیه خود گوش کنید. از پزشک خود بخواهید که درمان مناسب را برای شما انتخاب کند.

پیشگیری از بیماری مزمن کلیه CKD

۱) برای پیشگیری از بیماری مزمن کلیه لازم است که رژیم غذایی خود را سالم کنید.

۲) بیشتر از سبزیجات استفاده کنید. آب و مایعات را در رژیم غذایی خود قرار دهید.

۳) نمک کمتری به صورت روزانه مصرف کنید. مشروبات الکلی مصرف نکنید.

۴) سیگار نکشید.

۵) حداقل سی دقیقه در روز ورزش کنید. به طور منظم توسط پزشکان معاینه شوید و آزمایشات دوره ای خود را انجام دهید.