چه زمانی وجود خون در ادرار خطرناک است؟
هماچوری به معنی وجود خون در ادرار به خصوص گلبول های قرمز در ادرار است.
خون در ادرار چه ماکروسکوپی باشد و یا چه از طریق چشم غیر مسلح دیده شود، اغلب نشان دهنده وجود خونریزی در سیستم مجاری ادراری و تناسلی می باشد. خونریزی ممکن است ناگهانی بوده یا اینکه مکرر باشد.
دلایل وجود خون در ادرار
بروز هماچوری می تواند به علل بسیار زیادی باشد که شایع ترین آنها شامل علل گلومرولی از قبیل عفونت ها و بیماری های سیستمیک و بیماری های ارثی و ارولوژی شامل بزرگی خوش خیم پروستات، سنگ های کلیوی، داروها ( کینین ، ریفامپین، فنی تویین )، تروما (ضربه شدید)، ورزش شدید، سرطان های سیستم ادراری، انسداد در مجاری ادراری ، عفونت های ویروسی مجاری ادراری یا عفونت های منتقله از راه تماس جنسی بخصوص در زنها می باشد.
دلایل جدی تر شامل بیماری های زیر است:
- سرطان مثانه یا کلیه
- التهاب کلیه، مجرای ادرار، مثانه یا پروستات(غده ی گردو شکل در مردان که اطراف مجرای ادرار را احاطه کرده و باعث ایجاد اسپرم می شود)
- اختلالات لخته شدن خون، مانند هموفیلی
- بیماری سلول داسی شکل، یک اختلال ژنتیکی که در آن سلول های قرمز غیر طبیعی در بدن فرد تولید می شود.
- بیماری کلیوی پلی کیستیک – یک اختلال ژنتیکی است که کیست های بسیاری بر روی کلیه افراد رشد می کنند.
علایم و نشانه ها
در بسیاری از موارد وجود خون در ادرار تنها علامت بیماری زمینه ای می باشد. اما در سایرین نیز ممکن است علایم دیگری نظیر دفع همزمان پروتئین در ادرار و گاهی فشار خون و نارسایی کلیه و درد شکمی، کاهش حجم ادرار، تأخیر در ادرار وتب، ادرار مکرر، درد در حین ادرار و تمایل شدید به ادرار کردن وجود داشته باشد.
چه زمانی وجود خون در ادرار خطرناک است؟
اگر در ادرار خود و یا فرزندتان خون مشاهده کردید و علائم دیگری نظیر پهلودرد یا فشار خون بالا را دارید به نفرولوژیست مراجعه کنید. پروتئین بالا در خون هم می تواند علامتی برای بیماری کلیوی باشد. در هر صورت وجود خون در ادرار را جدی بگیرید. گرچه ممکن است این موضوع علت جدی نداشته باشد اما پیگیری آن می تواند در تشخیص بیماری های مهم کمک کننده باشد. آزمایش هایی نظیر بررسی میزان پروتئین، کلسیم و کراتنین در ادرار برای تشخیص علت وجود خون در ادرار کمک کننده است. سونوگرافی و گاهی اوقات بیوپسی هم گاهی اوقات توسط فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری درخواست می شود.
چه کسی احتمال بیشتری دارد که مبتلا به هماچوری شود؟
کسانی که به بیماری های زیر مبتلا هستند و یا شرایط زیر را دارند به احتمال بیشتری مبتلا به هماچوری می شوند.
- افرادی که پروستات آن ها بزرگ شده است.
- افرادی که سنگ کلیه دارند.
- افرادی که داروهای خاصی از قبیل رقیق کننده خون، آسپرین و سایر داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک ها را مصرف می کنند.
- تمرین شدید، مانند راه رفتن زیاد
- عفونت باکتری یا ویروسی مثل استرپتوکوک یا هپاتیت
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
- بیماری که یک یا چند عضو بدن را درگیر کند.
تشخیص وجود خون در ادرار
این که در کدام مرحله از ادرار فرد دچار هماچوری شود مهم می باشد و تا حدی نشان دهنده منشاء بیماری زمینه ای است. خون در ادرار در ابتدای ادرار ناشی از درگیری پیشابراه یا پروستات خواهد بود.
گاهی وجود علائم زیر می تواند محل یا علت خونریزی را مشخص نماید.
- درد شکمی می تواند ناشی از التهاب کلیه یا حالب ها ثانویه به ضربات، عفونتها و سرطانها باشد.
- کاهش شدت ادرار، تأخیر در ادرار یا ادرار
- وجود تب می تواند ناشی از عفونت کلیه ها
- درد پهلوها
- تکرر ادراری ، درد در ادرار یا تمایل به ادرار کردن
پزشک جهت تشخیص باید از بیمار تاریخچه کامل گرفته و نکات زیر می تواند در تاریخچه مهم باشند. سابقه سیگار کشیدن یا مصرف الکل ، تماس با مواد سمی به مدت طولانی ، سابقه وجود سنگ کلیه، استفاده از داروهای خاص در گذشته و یا در حال حاضر.
وجود سوابق خانوادگی می تواند نشان دهنده وجود اختلالات ارثی نظیر سنگ کلیه، کم خونی داسی شکل یا سایر بیماریهای ارثی مربوط به بروز هماچوری باشد.
یک معاینه فیزیکی کامل با تمرکز بیشتر بر روی مجاری ادراری، شکم، لگن، ناحیه تناسلی و راست روده نیز باید انجام شود.
همچنین آزمایش های تکمیلی نظیر آزمایش خون، سی تی اسکن، بیوپسی کلیه و یا MRI می تواند کمک کننده باشد که در صورت نیاز توسط متخصص کلیه و یا فوق تخصص نفرولوژی درخواست خواهد شد.
درمان وجود خون در ادرار
درمان ادرار خونی به علت زمینه ای آن بستگی دارد. یعنی اول دلیل این موضوع مشخص شود که چرا خون در ادرار وجود دارد سپس به درمان این بیماری بپردازند. در بسیاری از موارد، علت کشف نمی شود که خوشبختانه به دلیل عدم وجود یک موقعیت خطرناک است. به خاطر داشته باشید که علت واقعی بررسی های پزشکی در هماچوری اثبات یک علت خاص نیست بلکه رد یک مشکل جدی است.
اگر هیچ علتی برای هماچوری پیدا نشود، ادرار باید به صورت سالانه کنترل شده تا اطمینان حاصل شود که هیچ تغییراتی رخ نداده است. البته اگر «هماچوری» آشکار عود کرد، ارزیابی دوباره ممکن است ضروری باشد و باید با نفرولوژیست مشورت کرد. آزمایش خون برای کنترل صحت عملکرد کلیه و کنترل فشار خون نیز باید انجام شود.
درمان سوزش ادرار همراه با خون در زنان
در زنان احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری زیاد است. این موضوع برای زنان جوانتر به دلیل فعال بودن بیشتر آن ها از نظر زناشویی بیشتر اتفاق می افتد. بنابراین علاوه بر دلایل ذکر شده بیشتر باید به UTI و یا همان عفونت مجاری ادراری شک کرد. در این صورت برای درمان معمولا از آنتی بیوتیک استفاده می کنند. نوشیدن مایعات و رعایت بهداشت فردی برای زنان توصیه می شود. اگر دلیل خون در ادرار چیز دیگری مانند سنگ کلیه و یا عفونت کلیه و یا سرطان کلیه بود در ابتدا توسط نفرولوژیست تشخیص داده شده و راه های درمانی آن پیشنهاد می شود.
خون در ادرار نوزاد و یا کودکان
بیش از ۱۰۰ دلیل مختلف برای وجود خون در ادرار کودکان می توان ذکر کرد. از جمله اینها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ساختار غیر طبیعی در مجاری ادراری کودک
- بیماری ارثی
- عدم تعادل مواد معدنی در ادرار
- گلومرولونفریت
- کلیه هایی که کیست دارند یا به دلیلی مسدود شده اند، ممکن است منجر به هر نوع هماچوری (وجود خون در ادرار) شود. سونوگرافی کلیه می تواند تعیین کند که آیا یک ساختار غیر طبیعی باعث ایجاد خون در ادرار شده است یا خیر
- بیماری های ارثی نظیر PKD و یا سندرم آلپورت می تواند باعث وجود خون در ادرار کودکان شود.
- سطح بالای کلسیم در ادرار می تواند باعث ایجاد هماچوری شود.
هماچوری ممکن است بدون درد باشد و یا با درد در کلیه و یا احساس سوزش در هنگام ادرار همراه باشد. کودکانی که در ادرارشان سطح بالایی از کلسیم یافت می شود با احتمال بیشتری یک عضو خانواده از آنها سابقه سنگ کلیه دارند. کودکان مبتلا به این بیماری بیشتر به سنگ کلیه مبتلا می شوند. اکثر کودکان مبتلا به هماچوری میکروسکوپی به درمان نیاز ندارند مگر آنکه سنگ کلیه داشته باشند. مهم است که کلسیم را در رژیم غذایی کودکان مبتلا به هماچوری کاهش ندهیم. برای کودکان در حال رشد، خطر ابتلا به سنگ کلیه در آینده بیشتر از کسانی است که کلسیم کافی در اسکلت خود ذخیره نکرده اند.
در برخی موارد هیچ دلیلی برای وجود خون در ادرار کودکان یافت نمی شود. در این صورت اگر سابقه خانواگی هم داشته باشند معمولا درمانی برای آن انجام نمی شود اما معمولا برای اطمینان از بیمار خواسته می شود تا سالانه تحت نظر نفرولوژیست باشد.
